U danima ponovnog stvaranja srpske države, početkom XIX veka, sa postupnim rađanjem gradskog društva, javljali su se i začeci gradske muzičke prakse. Uporedo s njom i prva pedagoška nastojanja muzičkog opismenjavanja kao temelj za buduća vremena u kojima će muzička pismenost dobiti celoviti oblik. U toku svog dugogodišnjeg razvoja Požarevac je imao sreću da u jednom vremenskom periodu bude druga rezidencija kneza Miloša Obrenovića. Zahvaljujući toj okolnosti Požarevac je tada bio među najpoznatijim i najrazvijenijim varošima u Srbiji. Otud i sve izraženija želja za kulturnim razvojem.
Pored sve prisutnije narodne umetnosti, jačala je želja za približavanjem evropskoj muzičkoj kulturi. Još pre Prvog svetskog rata, Požarevac je imao Orkestar za zabavljanje i uzdizanje.

Posleratne godine, početkom XX veka, iznedrile su mnoga kulturno-umetnička društva koja su okupljala zaljubljenike u muziku i mlade talente željne znanja. Toj želji nametala se potreba za ustanovom u kojoj će se učiti. Prvi pedagoški koraci muzičkog obrazovanja načinjeni su u Požarevačkoj gimnaziji i kulturno-umetničkom društvu Abrašević.

Posle Drugog svetskog rata u Požarevac su došli sjajni vojni muzičari: Maksimilijan Mikšik, Dane Narandžić, Josip Franković, Vasko Stoičevski i Boško Perić. Entuzijazam tih ljudi bio je zadivljujući i dugogodišnji san požarevljana se mogao ostvariti. Na radost svih, 12. avgusta 1949. godine, odlukom Izvršnog odbora Gradskog narodnog odbora u Požarevcu, osnovana je Niža muzička škola. Sa radom je počela 1. aprila 1950. godine, kada je na predlog Povereništva za prosvetu i kulturu, Stambena uprava Gradskog narodnog odbora donela rešenje da se Muzička škola otvori i da joj se dodeli zgrada Gradskog električnog preduzeća „Svetlost“. Za prvog direktora muzičke škole postavljen je Nadan Šepić, profesor muzike u Požarevačkoj gimnaziji, a odmah zatim Maksimilijan Mikšik, izuzetna muzička ličnost, profesor violine, đak praškog konzervatorijuma i prva violina Moskovske opere. Početak rada Muzičke škole u Požarevcu bio je uslovljen brojnim problemima i teškoćama: nedostatkom školskog prostora, materijalno-tehničkim uslovima, školskim inventarom i učilima, a najvažniji i najteži problem odnosio se na obezbeđivanje stručnog kadra koji će izvoditi nastavu. Te godine upisano je 120 učenika na 7 odseka i to: klavir – violina, violončelo, kontrabas – klarinet, flauta i truba.

Na početku školske 1950/51. god. u školi je zajedno sa direktorom radilo 8 nastavnika. Prvi klavir ovoj ustanovi poklonio je Ignjat Bajloni, vlasnik mlina u Malom Crniću. Interesantno je da taj klavir ima ugraviran grb stare Srbije i da je verovatno rađen po narudžbini za ondašnji dvor, koji je i danas u funkciji. Pored svih teškoća, zabeleženo je da je već 4. marta 1951. god. škola imala svoj prvi javni nastup. Godine 1964. na predlog Saveta za prosvetu Skupštine opštine Požarevac, škola menja svoj naziv u Škola za osnovno muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“. Broj učenika bio je uslovljen postojećim kapacitetima. Zbog velikog interesovanja, potrebe za većim prostorom i nastavnim kadrom bile su sve veće. Godine 1982. stekli su se uslovi i škola je preseljena u drugu zgradu u ul. Kneza Lazara br. 1, gde se i danas nalazi. Razlog za povećanje broja nastavnog kadra je svakako i osnivanje srednje muzičke škole 1982. godine, pri obrazovnom centru „Jovan Šerbanović“ (Požarevačka gimnazija), da bi 1984. godine bila verifikovana i postala Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Stevan Mokranjac“. Zasluge za otvaranje srednje muzičke škole u najvećoj meri pripadaju direktoru Julijani Krpučić. Dugo godina učenici srednje muzičke škole su opšte-obrazovne predmete pohađali u Požarevačkoj gimnaziji, sve do 2003. kada nastava ovih predmeta počinje da se održava u Muzičkoj školi, osim za predmete Informatika i Fizičko vaspitanje. Orkestar harmonika osnovne muzičke škole počinje sa radom 1985. godine i već duže od dve decenije žanje uspehe.

Hor srednje muzičke škole započinje sa radom 1987. godine, koji je kasnije „poklonjen“ gradu kao gradski ženski hor „Barili“. Hor srednje muzičke škole radi kao ženski i kao mešoviti. Na mesto direktora škole 1994. godine dolazi profesor Zoran Marić koji vrlo ambiciozno počinje sa otvaranjem novih odeljenja Muzičke škole, sa osnivanjem ansambala i sl.

Osniva se Hor osnovne muzičke škole 1994. godine, koji je, danas, jedan od najuspešnijih u zemlji, 2003. osniva se gudački orkestar, a 2005. i džez orkestar. Danas u školi postoji 6 orkestara (5 u centralnoj školi u 1 u odeljenju), 6 horova (3 u centralnoj školi i 3 u odeljenjima) i brojne kamerne i etno grupe koje redovno učestvuju na raznim takmičenjima gde ostvaruju značajne rezultate. Direktor škole 2006. godine osniva zajedno sa muzičkim školama „Kosta Manojlović“ iz Smedereva, „Stevan Mokranjac“ iz Kraljeva, „Jovan Bandur“ iz Pančeva, „Davorin Jenko“ i „Vatroslav Lisinski“ iz Beograda Zajednički simfonijski orkestar, koji je januara 2007. imao svoj prvi nastup u Centru za kulturu u Požarevcu. Dirigent orkestra je Nenad Petković. U orkestru svira petnaestak naših najboljih učenika. Pošto je sa otvaranjem srednje muzičke škole poraslo interesovanje za muzičkim obrazovanjem, javila se potreba za otvaranjem izdvojenih odeljenja u gradovima braničevskog okruga. Tako je 1990/91. u Kostolcu otvoreno prvo izdvojeno odeljenje škole, koje radi u svojoj, posebnoj zgradi, u odličnim uslovima. Odeljenje je 2007. godine kompletno renovirano.

Direktor 1994/95. otvara odeljenje Muzičke škole u Kučevu u prostoru osnovne škole „Ugrin Branković“, da bi se školske 2004/05. preselila u prostor namenjen Muzičkoj školi u ul. Veselina Živanovića br. 13, kao trajno rešenje.Izuzetnim zalaganjem direktora Zorana Marića 1995/96. god. je u opštini Malo Crniće otvoreno odeljenje pri osnovnoj školi „Moša Pijade“ u zgradi koja je namenski građena za muzičku školu. Poslednje u nizu bilo je otvaranje odeljenja u Velikom Gradištu 1997. godine, a radilo je u prostoru OŠ „Ivo Lola Ribar“, zatim 10-ak godina u Gimnaziji u Velikom Gradištu, a početkom 2013. Godine dobija zasebnu zgradu u ul. Obala kralja Petra I br. 23, kao trajno rešenje. Tokom ovih godina u centralnoj školi urađena su mnoga proširenja i dogradnje prostora. 1996. dograđen je sprat na novom delu zgrade, kao i atrijum škole. 1998. dograđen je prostor potkrovlja za zbornicu i drugi učionički prostor. 2000. izgrađena je letnja pozornica sa 150 mesta, čime se obogaćuju uslovi za muzički život u Požarevcu.

Škola je inicijator gradske manifestacije Kulturno leto koju organizuje zajedno sa drugim institucijama kulture iz grada. 2001. adaptacijom i uređenjem podrumskog prostora otvoren je Klub učenika i nastavnika škole. 2005. renovirana je i proširena Koncertna sala sa 150 mesta gde se, inače, od 1994. god. održavaju koncerti gostujućih umetnika iz zemlje i inostranstva koji su veoma posećeni. 2006. adaptira se tavanski prostor i škola dobija 5 učionica i biblioteku. 2008. oformljen je informatički kabinet, tako da učenici srednje škole nastavu informatike, zajedno sa ostalim muzičkim i opšte-obrazovnim predmetima pohađaju u matičnoj školi. 2010. škola dobija prostorije (Mesna zajednica „Ćeba“), koje su i bile vlasništvo škole, tako da se proširuje na zgradu na uglu ulica Sinđelićeva i Kneza Lazara. Dobija se manja koncertna sala, 1 učionica za grupnu nastavu i dvorište. 2011. urađen je projekat nadogradnje tog dela, tako da se dobije sprat nad tom zgradom, čime će vizuelni izgled kompletne zgrade škole biti zaokružen. Danas škola ima 109 zaposlenih i više od 800 učenika na 11 odseka: klavir, harmonika, gitara, violina, violončelo, flauta, klarinet, saksofon, truba, horna, solo pevanje, kao i muzičko zabavište.

Školske 2009/10. škola dobija odobrenje od strane Ministarstva prosve Srbije za otvaranje odseka Muzička produkcija i snimanje zvuka – obrazovni profil Dizajner zvuka. U srednjoj školi na odseku za muzičkog saradnika, muzičkog izvođača i dizajnera zvuka ima oko 80 učenika. Škola je 2002/03. osnovala tonski studio u kome se svake godine snima kompakt disk „Najuspešniji učenici“ (prvi CD snimljen je 2001/02.). Danas je studio veoma opremljen, tako da osim za potrebe nastave, rad u njemu uključuje i snimanje svih najznačajnijih događaja u školi. Godišnje se izdaje jedan do dva broja školakog lista „Prima vista“. Školska biblioteka – nototeka raspolaže fondom sa preko 8900 jedinica.

Pored knjiga, nota, udžbenika i časopisa, nototeka poseduje preko 2.000 nosača zvuka. Škola poseduje bogat instrumentarijum, koji je od vremena osnivanja škole pa do danas znatno uvećan. Učenici mogu da iznajmljuju instrumente. Godišnje preko 80 puta učenici i nastavnici se pozivaju da svojim sviranjem obogate sve gradske manifestacije. Takođe, organizuju se godišnji i novogodišnji koncerti, kako u Požarevcu, tako i u odeljenjima. U okviru internih i javnih časova godišnje se planira preko 80 časova, a pored redovnih održavaju se i vanredni interni časovi klasa, preslušavanja, itd. Naša škola i grad Požarevac su tri puta bili organizatori velikog Festivala muzičkih i baletskih škola Srbije (u okviru Zajednice muzičkih škola Srbije), koji okuplja stotine učesnika. Poslednji put 1998. godine, kada je bilo 75 škola učesnica.

Od 2003. god. škola je organizator i domaćin takmičenja solfeđista, koje je u početku bilo pod nazivom „Susreti mladih solfeđista“, a danas je to „Takmičenje mladih solfeđista“, najveće te vrste u zemlji. Učestvuju brojni učenici i profesori iz većine muzičkih škola Srbije i iz zemalja u okruženju. Takmičenje je poslednjih godina prošireno uvođenjem kategorija: dvoglasno pevanje, harmonija i muzički oblici. Od 2004. god. u školi se organizuje međunarodno Takmičenje drvenih duvača – Požarevac… koje se održava krajem aprila. Takmičenje obuhvata discipline: flauta, klarinet, saksofon, oboa i fagot. Od 2012. uvedena je i disciplina kamerna muzika. To je najveće takmičenje ovakve vrste u zemlji sa prosečno 300 takmičara godišnje koji dolaze iz Srbije Slovenije, Makedonije, Crne Gore, Bosne i Hercegovone, Republike Srpske, Poljske, Bugarske…

Takmičare ocenjuje vrhunski međunarodni žiri. Organizuju se prateći programi, koncertni vrhunskih umetnika, predavanja, promocije instrumenata, promocije turističke ponude… Grad u nekoliko dana poseti, prosečno, oko 1000 gostiju. Krajem januara 2008. godine pokrenuto je školsko takmičenje gitarista „Memorijal Miloš Đorđević“, u znak sećanja na nesrećno preminulog učenika Miloša Đorđevića. Memorijal pomaže i delimično propagira Guitar Art Festival Beograd. Učenici sa nastavnicima kroz solističke nastupe, kamerne grupe i ansamble poslednjih godina osvajaju oko 200 nagrada i priznanja na domaćim i međunarodnim takmičenjima, 1999. Srđan Vukašinović u klasi Miroslava Jankecha postaje prvak sveta na harmonici, itd… Najugledniji nastavnici škole vrlo često su članovi žirija u zemlji i inostranstvu, poput prof. Periše Stanojevića, Snežane Milovanović, Zorana Marića, Nebojše Petkovića, Bosiljke Krstić – Jankech, Marije Obretković, Dragane Stanković, Vesne Bogdanović i drugih.

Škola i dalje čini napore da se nastava unapredi, da se prostor ulepša i da uslovi rada budu bolji. U školi radi mlad, većinom obrazovan kadar, koji je deo obrazovanja prošao kroz ovu ustanovu, te stalno čini napore za unapređenje muzičke kulture. Sarađuje sa bratskim školama „Karol Pahor“ Ptuj, Slovenija i „Vlado Mulošević“ Banja Luka, Republika Srpska, kao i zbratimljenom zajednicom škola sa imenom „Mokranjac“ kojih ima 8 u Srbiji.

Škola je dobitnik vrednih nagrada: Povelja povodom Dana radnika 1979. Povelja o nagradi 15. oktobarSO Požarevac 1981. Povelja kulture Kulturno-prosvetne zajednice 1982. Povelja kulture Kulturno-prosvetne zajednice1996. Opštinska nagrada SO Veliko Gradište 2001. Povelja o nagradi 15. oktobar grada Požarevca 2012.