TRGOVAČKA ŠKOLA – BEOGRAD - Beograd

Ulaz u Galis

Trgovačka škola nekad

Bogata istorija Trgovačke škole u Beogradu započinje 1. oktobra davne 1843. godine. Na ovaj dan, koji od 2003.godine škola zvanično proslavlja kao Dan škole, tadašnji ministar prosvete Jovan Sterija Popović, potpisao je akt o osnivanju Trgovačke škole Opštine Beogradske na zahtev Manojla Solara, učitelja iz Zemuna, prvog zvaničnog osnivača škole ovog tipa. Ta prva Trgovačka škola u Beogradu radila je 3 školske godine, imala oko petnestak đaka i isto toliko predmeta. Manojlo Solar, kome pripadaju neosporne zasluge za početke srednjoškolskog trgovinskog obrazovanja u Srbiji, vodio je školu sve do 1851. godine.

Kontinuitet trgovačkog obrazovanja nastavljen je na temeljima Solarovog rada. Uviđajući potrebu za sistematskim i savremenim obrazovanjem iz trgovinske struke, Ministarstvo prosvete iz 1844. godine osniva znatno ambicioznije zamišljeno, Posleno-trgovačko učilište. Škola je imala tri razreda, četiri učitelja a za prvog upravnika postavljen je Petar Radovanović, dotadašnji upravnik svih osnovnih škola. Posleno-trgovačko učilište radilo je sve do 1858. godine. Te iste god. ustanovljena je nova Trgovačka škola ukazom kneza Aleksandra Karađorđevića. Prvi direktor ove škole bio je Filip Silvester Nigris, dotadašnji profesor na Trgovačkoj akademiji u Beču. Međutim, nakon dvogodišnjeg perioda, zbog nedovoljnog poznavanja srpskog jezika, on je smenjen a na njegovo mesto doveden je Milan Milovuk, najstariji profesor u školi. U tom periodu, na čelu sa Milovukom, škola postiže zapažene rezultate.

Godine 1865. osnivanjem Realne Gimnazije, Trgovačka škola je prestala da postoji, a njen celokupni kadar, program i učenici ugrađeni su u strukturu pod nazivom Realka trgovačkog smera. Realka je imala šest razreda, sa 26 predmeta raspoređenim na „letnji i zimski“ tečaj. Prvih godina ova ustanova je bila smeštena u zgradi Velike škole a od 1867. dobija namensku zgradu. Međutim, gimnazijski tip obrazovanja ugušio je specijalizovano izučavanje trgovinske struke.
Nakon pauze od skoro jedne decenije, kontinuitet istorije Trgovačke škole, nastavlja se 1881. godine, osnivanjem privatne trgovačke škole pod nazivom Knjaževsko-Srpska železnička i trgovačka škola. Poput prve škole, i ovu osniva Franjo Višek, državljanin stranog, češkog porekla. Kvalitetnim programom i radom, ova škola se ubrzo nametnula kao jedina obrazovna institucija ove vrste, s velikim brojem polaznika i ekonomičnim poslovanjem. Aktom ministarstva ona 1892. prerasta u Državnu trgovačku školu u kojoj Višek ostaje direktor sve do svoje smrti (1896). Ova škola nalazila se u zgradi preko puta današnje Savezne Skupštine i imala je moderne programe i celokupno ustrojstvo po ugledu na trgovačke škole koje su tada postojale u Austro-Ugarskoj i stoga se ovo doba smatra zlatnim periodom u istoriji Trgovačke škole koji je iznedrio na hiljade obrazovanih pitomaca.

Na samom osvitu 20. veka, uredbom kralja Aleksandra Obrenovića, od 1900. godine, Državna trgovačka škola prerasta u Srpsku kraljevsku državnu trgovačku akademiju. Put ove škole prati najveći  uspon Srbije u njenoj istoriji od 1900. do 1914.godine. S prvim svetskim ratom, nakon svih ratnih golgota (Albanija, Krf), prihvatanje i raspoređivanje prispele srpske dece na sebe je preuzelo francusko ministarstvo prosvete. Već 29. maja 1916. ustanovljena je Srpska viša trgovačka škola u Eksu, s direktorom Milanom A. Kostićem. Škola je radila pod teškim uslovima, nije bilo udžbenika a nastava se često zasnivala profesorevoj živoj reči. Prestala je sa radom 16. marta 1919. kada je potpisan Versajski mir, i kada je preseljena u oslobođenu Srbiju.

Nakon završetka Prvog svetskog rata, osnivanjem države Južnih Slovena, Srpska trgovačka akademija, preimenovana je u Državnu trgovačku akademiju i pod ovim imenom postojala je od 1919. do 1944. godine. Početne teškoće nastale usled ratnih nedaća, prevaziđene su zahvaljujući entuzijazmu kako nastavnog kadra, tako i polaznika. Prvi direktor Državne trgovačke akademije bio je dr Mita Lukić, a potom Mihailo Đ. Miladinović. Namenska zgrada sagrađena je 1929. godine i nalazi se u Cetinjskoj ulici (današnja Prva ekonomska škola). Pred rat, 1939. godine, započinje rad i druga državnu Trgovačka akademija (današnja Pravno-birotehnička škola u Svetogorskoj br. 48.).

Evgenija Kiki i njena zadužbina u Hilandarskoj ulici br. 1

Evgenija N. Kiki, rođena Naumović (1855-1933), rođena je u Kruševu, u Makedoniji, 8. oktobra 1855. godine, u porodici Nikole i Marije Naumović. Njen otac i stric su se rano otisnuli u svet, baveći se trgovinom, pa su se zaustavili u Beogradu, uskoro dovevši i svoje porodice. Godine 1870., nakon pet završenih razreda gimnazije i tri u Ženskom zavodu, Evgenija se udaje za beogradskog trgovca Nikolu D. Kikija. Po smrti muža, Evgenija je sav svoj život posvetila kapitalu i izvršenju muževljeve testamentarne volje, ugrađujući se, zajedno sa njegovim imenom u neke od najprestižnijih zadužbina u Beogradu. Kruna zadužbina bračnog para Kiki predstavlja Palata Kiki, koja se danas nalazi u centru Beograda, na uglu Cetinjske i Hilandarske ulice.

Evgenija Kiki je preminula u dubokoj starosti, 1933. godine, a po testamentarnoj želji, u aprilu 1934. započela je izgradnja doma BTO (Trgovačka škola beogradske Trgovačke Omladine) svečanim osvećenjem kamena temeljca. Zgrada je završena 1939. godine, pred sam Drugi svetski rat, u kojoj je od tada trajno smeštena Trgovačka škola u Beogradu. Bez sopstvenog potomstva, Evgenija Kiki je sačuvala spomen u sećanjima hiljadama trgovačkih pomoćnika koji su stanovali u domu BTO i pohađali Trgovačku školu koju im je ona darovala. Njeno ime, kao i imena njenih roditelja i muža, i danas se nalaze na fasadi zgrade.

Kraći osvrt na posleratnu istoriju Trgovačke škole

S početkom drugog svetskog rata, zgrada koja se nalazila na atraktivnoj lokaciji, pretvorena je u nemačku kasarnu sa kuhinjom i spavaonicama. Ipak, u istoj zgradi Škola nastavlja rad 26. oktobra 1946. godine. Tada dobija i novo ime Državna niža trgovačka škola sa domom za 300 učenika iz svih krajeva ratom razrušene Jugoslavije. U školi je radilo 28 nastavnika a ostvarena je neka vrsta ubrzanog kursa za učenike koji su ratom bili ometeni da na vreme završe školovanje. Od 1954. Škola je preimenovana u Školu učenika u trgovini i pod tim nazivom postojala je do 1957. godine. Idući u susret reformama školstva, škola dobija rang srednje stručne škole i biva ponovo preimenovana u Trgovačku školu „Jezdimir Lović“, nazvana po jednom od predratnih trgovačkih pomoćnika, učenika škole, koji nakon pogibije biva proglašen za narodnog heroja. Od 1977. godine škola radi pod novim imenom – Obrazovni centar trgovinske struke „Jezdimir Lović“, samoupravnim  sporazumom o udruživanju, ulaskom u sastav Centra za obrazovanje radnika u robnom  prometu, konačno je fuzionisana u jedinstvenu školu pod nazivom „Trgovinska škola Jezdimir Lović „. U periodu od 1977-1988. škola obrazuje za treći stepen stručnosti sledeće kadrove: prodavac mešovite robe, prodavac prehrambene, tekstilne, metalotehničke, kože, gume, obuće, knjižarske robe i smer skladištar. Na četvrtom stepenu obrazovani su kadrovi tehničar prodaje i aranžer u trgovini. Kada su se stekli uslovi, OCTS “Jezdimir Lović“ osniva i Višu trgovinsku školu koja do 1985. god. posluje kao samostalna radna organizacija, sve do prestanka rada 1989. godine .

Godine 1993. škola obeležava jubilej – 150 godina svog postojanja. Te iste godine, vraćeno joj je prvobitno ime – Trgovačka škola i ona pod ovim nazivom nastavlja svoj istorijski hod u vremenu, srpskom društvu i prosveti.

Trgovačka škola danas

„Pravi trgovac je onaj koji ima jednostavan, nepristrasan fakultet koji mi zovemo zdrav razum; čovek snažnih afiniteta ka činjenicama, koji donosi svoje odluke na osnovu onoga što vidi…“

Beograd je grad u kojem se trgovina vekovima uspešno razvijala. Darežljivost i plemenitost su dve odlike srpskih trgovaca, zapisano je u Spomenici Beogradske trgovsčke omladine. Trag te vekovne trgovine duboko je utisnut u temelje trgovačke škole u Hilandarskoj br.1, koja ima tradiciju dugu preko 160 godina. Danas, Trgovačka škola  predstavlja uglednu ustanovu koja se izdvaja dobrim stručnim kadrom, kvalitetnom organizacijom, praćenjem savremenih tokova u nastavi i praksi. Zahvaljujući ekspanziji privatnih trgovinskih preduzeća, trgovinskih radnji i sve aktuelnijih trgovinskih  centara, škola se nalazi u žiži interesovanja, tako da se dosta pažnje posvećuje praktičnoj nastavi. Prateći promene u zakonima o trgovini, škola tradicionalno sarađuje sa sa različitim, uglednim trgovinskim preduzećima. Otvorena je za saradnju sa drugim institucijama i konstantno se trudi da prati moderne tokove trgovine, stoga se u školi organizuju seminari na kojima đaci mogu steći nova znanja. Osnovi afiniteti škole jesu osavremenjivanje stručnih predmeta u skladu sa naprednom praksom i naučno-tehnološkim otkrićima. U prilog tome ide i da u školi postoje dobro opremljeni kabineti sa nastavu trgovinskog poslovanja, model prodavnice gde đaci praktično uvežbavaju rad u trgovini i izvođenje praktične nastave, kao i kabineti za aranžiranje. Od 2007. godine u školu su uvedeni i pilot programi, odeljenja na novom četvorogodišnjem smeru komercijalista.

Pored redovne nastave, postoji veliki broj vannastavnih aktivnosti  zahvaljujući kojima đaci mogu da usavrše znanje iz oblasti svojih interesovanja. Kreativni koncept jeste cilj kome konstanto težimo. Odabrani stručni kadar trudi se da razvije kreativnost kod učenika i da otkrije njihove talente i interesovanja kojima se pristupa na pravi način. Stoga,u školi postoji preko 15 sekcija gde učenici usavršavaju svoja kreativna, obrazovna, kulturna i dr. interesovanja. Uz odgovarajuće uslove i kvalitetno opremljene kabinete, učenicima je obezbeđen i neophodan materijal za rad, kao i moderna nastavana sredstva.

Već duži niz godina, škola uspešno sarađuje s roditeljima i stoga Savet roditelja  učestvuje u rešavanju svih bitnih pitanja i aktuelne problematike. Smatramo da je dobar odnos sa roditeljima i uzajamna saradnja ključ uspešnog školovanja i usmeravanja đaka u dobrom moralnom smeru i edukativnom pravcu.

U samoj školi vlada prijatna i stimulativna atmosfera, kako za učnike, tako i za same profesore koji se trude da daju što veći doprinos radu i razvoju škole. U školi radi 92 profesora raspoređenih u 11 stručnih aktiva. Neki od njih su bivši učenici ove škole.
Pored dobro opremljenih stručnih kabineta, u školi se nalaze i dva kabineta za informatiku i računarstvo opremljenih sa 23 računara na kojima se odvija nastava, a posebno se primenjuju specifični programi za poslovnu informatiku. Tu je i školska biblioteka sa preko 18000 knjiga, kao i zubna ambulanta i ordinacija za kontrolne preglede učenika. Škola se nalazi pod konstantnim video nadzorom, kao i nadzorom obezbeđenja koje vodi računa o disciplini i bezbednosti učenika.

Prostorija na koju je škola posebno ponosna jeste lepo uređen prostor svečane sale u kojoj se, pored seminara za profesore i sličnih događaja, za učenike i zaposlene povremeno organizuje i umetnički  program-pozorišne predstave i koncertni nastupi manjih ansambala.